بیماری ام اس چیست و آیا کشنده است؟

بیماری ام اس چیست؟

یکی از شایع ترین بیماری های سیستم عصبی مرکزی که شمار زیادی از افراد را در سراسر جهان به خود گرفتار کرده است، ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس است. منظور از سیستم عصبی مرکزی مغز و نخاع است که در بیماری MS مورد هدف قرار می گیرند. ماهیت اصلی بیماری ام اس هنوز به طور دقیق قابل درک نیست. امروزه ممکن است نام بیماری ام اس را زیاد بشنویم، اما بسیاری از ما با این بیماری آشنایی نداشته و اطلاعات کمی از این بیماری داریم. در ام اس رویدادهایی شکل می گیرند که به فلج شدن جزئی یا کامل سیستم مغز و نخاع منجر می شود. درمان ام اس یکی از چالش هایی است که بیماران را بسیار درگیر خود کرده است. هرچند این بیماری با روش های جدید درمان ام اس تا حد زیادی قابل درمان است اما تا درمان قطعی، راه زیادی باقی مانده است. شناخت بیماری ام اس و دلایل ایجاد کننده آن، آگاهی کاملی نسبت به این بیماری به ما می دهد و ما را یاری می دهد تا نسبت به درمان به موقع یا پیشگیری از آن، هوشمندانه رفتار کنیم.

آیا بیماری ام اس کشنده است؟

آیا ام اس کشنده است؟ - اصلینو

برخی از بیماری ها مانند سرطان، ام اس، آلزایمر و ... به گونه ای هستند که وقتی فرد متوجه ابتلا به آن ها می شود، به طور کامل روحیه خود را از دست می دهد. از نظر روانشناسی این موضوع به ترس ما از آگاهی نسبت به درمان سخت این سبک بیماری ها برمی گردد. بسیاری از بیماران بعد از اینکه می پرسند ام اس چیست؟ این سوال برایشان پیش می آید که آیا بیماری ام اس کشنده است و ما چقدر زمان داریم؟ توجه داشته باشید که بیماری ام اس امروزه با روش های جدید درمان ام اس قابل کنترل است و می توان با جلوگیری از پیشرفت آن، درمان را تا حد زیادی پیش برد. با توجه به اینکه بیماری MS باعث ایجاد اختلال بین سیستم عصبی مغز و اندام ‌ها می شود؛ اندام‌ ها دیگر به طور دقیق از مغز فرمان نمی ‌گیرند، پس اگر بیمار به‌ موقع و به‌ صورت مداوم مورد معالجه قرار نگیرد، در بعضی اختلالات می تواند حتی منجر به مرگ گردد؛ اما بیماران زیادی هستند که دارای ام اس بوده و طولانی‌ مدت زندگی کرده‌ اند. ام اس در ماهیت خود، یک بیماری کشنده نیست اما این که تا چه اندازه ما را گرفتار کند، به خودمان بستگی دارد.

علت ایجاد بیماری ام اس چیست؟

بسیاری از بیماران با این سوال که ام اس چیست و چگونه پدید آمده است به پزشک مراجعه می کنند. ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس یک بیماری التهابی است که در آن غلاف‌ های میلین سلول‌ های عصبی در مغز و نخاع آسیب می ‌بینند. غلاف میلین یک لایه پروتئینی روی رشته های عصبی است که وظیفه آن افزایش سرعت هدایت پیام‌ های الکتریکی در طول تارعصبی و نگهداری از سلول ‌های عصبی است.

نورون ها در بیماری ام اس - اصلینو

پس این آسیب ‌دیدگی می ‌تواند در توانایی بخش ‌هایی از سیستم عصبی که مسئول هدایت هستند، اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدن علائم و نشانه‌ های جسمی شود. MS یک بیماری پیشرونده است و این موضوع سبب نگرانی در مورد آن می شود. این بیماری خیلی آرام شروع می شود و کم کم در بازه زمانی نامشخص به گسترش خود ادامه می دهد تا زمانی که فرد مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس علائمی عجیب را در خود احساس کند. علت بیماری ام اس به درصد این آسیب دیدگی ها برمی گردد و هرچه میزان بیشتری از غلاف میلین از بین برود، فرد علائم ام اس شدیدتری را تجربه خواهد کرد.

علت بیولوژیک بیماری ام اس

علت بیماری ام اس - اصلینو

زمانی که علت ایجاد بیماری ام اس را بررسی می کنیم و به آسیب غلاف میلین می رسیم، تنها یک دلیل ساده برای این بیماری مطرح کرده ایم اما وسعت رویداد هایی که علت ایجاد بیماری ام اس هستند، بسیار گسترده تر است. بیماری ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس در دسته بیماری های اتوایمیون یا بیماری های خودایمنی قرار می گیرد. در این سبک از بیماری ها، سیستم دفاعی بدن به دلایل نامشخص شروع به حمله به سلول های خودی به عنوان عامل بیگانه و خارجی می کند. در پی این حمله گسترده، بخش عظیمی از سلول های بدن از بین می روند. در بیماری MS هدف سلول های ایمنی برای حمله گسترده، غلاف میلین سلول های عصبی مغر و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) می باشد. علت ایجاد بیماری ام اس را نمی توان به عامل خارجی یا محرک بیرونی نسبت داد و این خود بدن است که شروع به تخریب خود کرده است. زمانی که خود بدن شروع به حمله به خود می کند، درمان هم سخت تر می شود. چراکه در صورت سرکوب سیستم ایمنی برای جلوگیری از حملات، بدن نسبت به سایر بیماری های خارجی آسیب پذیر می شود و سد دفاعی خود را از دست می دهد.

بیماری ام اس در مردان و زنان

بیماری ام اس بطور معمول در سنین ۲۵ تا ۴۰ سالگی اتفاق می افتد. شیوع این بیماری در زنان دو برابر مردان است و سن شروع این بیماری در زنان حدود ۵ سال زودتر از مردان می باشد. بنابراین بیماری ام اس در مردان شیوع پایین ‌تری دارد ولی ممکن است شدت آن بیشتر باشد. بنابراین باید بیشتر توجه مردم به پیشگیری از این بیماری به ویژه در سنین جوانی باشد؛ زیرا در اثر ابتلا، ممکن است فرد توانایی کنترل عوارض آن را نداشته باشد و زندگی وی تحت تاثیر آن قرار بگیرد. دانشمندان هنوز به طور دقیق علت ایجاد بیماری ام اس در زنان و مردان را کشف نکرده اند و بسیار برایشان جالب است که چرا این بیماری و شیوع آن وابسته به جنسیت است.

ارتباط بین هورمون ها و بیماری ام اس

ام اس چیست و درمان آن - اصلینو

دانشمندان تاکنون موفق نشده اند پی ببرند که دلیل اصلی ام اس چیست اما تحقیقاتی درباره تاثیر هورمون ها در ام اس انجام شده است. هورمون ها می توانند بر نحوه عملکرد ام اس در بدن و میزان آسیب آن و احتمال ابتلای انسان به این بیماری تاثیر بگذارند. هورمون های جنسی بیشترین تاثیر را در ایجاد بیماری مالتیپل اسکلروزیس دارند.

پروژسترون
ام اس در زنان شایع تر است. یکی از دلایل ممکن است مربوط به هورمون های جنسی مانند استروژن و پروژسترون باشد.
تستوسترون
مطالعات نشان می دهد که سطح بالای تستوسترون در مردان جوان ممکن است آن ها را در برابر یک سری از بیماری ها محافظت کند. این احتمال وجود دارد که تستوسترون می تواند درمانی برای ام اس باشد. یک مطالعه ی کوچک نشان می دهد که مردان مبتلا به این بیماری که روزانه از ژل تستوسترون استفاده می کردند، حافظه و عملکرد حرکتی بهتری دارند. همچنین سرعت تخریب نورون در آن ها کندتر از بقیه بود. یکی از دلایل آن می تواند اثر ضدالتهابی این هورمون باشد.در بیماری ام اس سلول های ایمنی به سیستم عصبی حمله می کند و این باعث ایجاد التهاب می شود تستوسترون ممکن است این آسیب را کم بکند.
استروژن
یک تحقیق بزرگ در دانشگاه راچستر نشان می دهد که زنان مبتلا به ام اس در بارداری علائم کمتری دارند؛ چون در بارداری سطح استروژن افزایش می یابد. اعتقاد بر این است که استروژن همانند تستوسترون دارای اثر ضد التهابی است.
هورمون های تیروئیدی
از همان ابتدا که بیماری ام اس کشف شد، هورمون های تیروئیدی در راس توجه بودند. تحقیقی که در سال 2018 در دانشگاه یو سی ریورساید کالیفرنیا انجام شد، اطلاعات جامع و جالبی در این زمینه در اختیار ما قرار داد. بطور کلی هورمون های تیروئیدی در بدن از اهمیت زیادی برخوردار هستند و تقریبا برهمه بافت های بدن انسان تاثیر می گذارند. تحقیقات اولیه روی موش ها نشان می دهد که هورمون های تیروئیدی می توانند آسیب عصبی ناشی از ام اس را کند کنند. هورمون های تیروئیدی با فعال کردن سلول هایی که به ساخت میلین کمک می کنند، بر روی سرعت پیشرفت بیماری ام اس اثر می گذارند.
هورمون های رشد
هورمون رشد انسانی به رشد و بلوغ کودکان و نوجوانان کمک می کند.در بزرگسالان به کنترل متابولیسم، رشد ماهیچه ها و استخوان ها و سایر فعالیت ها کمک می کند.علائم ام اس در افرادی که سطح این هورمون پایین تراست، بیشتر است.

علت بیماری ام اس با بررسی علائم

علائم بیماری ام اس - اصلینو

دامنه بروز اختلالات و علائم بیماری MS وسیع است و شامل خستگی و احساس ضعف، عدم تحرک، اشکال در بینایی، اختلالات حرکتی و ... می تواند باشد. با توجه به منطقه درگیر در مغز و سیستم عصبی، نوع و شدت علائم و تظاهرات آن ممکن است متفاوت باشد. علت قاطع و خاصی برای بروز بیماری ام اس در حال حاضر به ‌دست نیامده است؛ اما علل مختلفی می ‌تواند در به وجود آمدن آن نقش داشته باشد. که برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:

زمینه‌های ژنتیکی
منطقه جغرافیایی تولد
شیوه و سبک زندگی
استرس یا خستگی بیش از حد جسمی و روحی
مواجهه با بعضی از میکروب‌ها و ویروس‌ها در زمان کودکی
پایین بودن سطح ویتامین D خون
مصرف دخانیات
مصرف بیش از حد نمک

بنابراین تنها با داشتن یک سبک زندگی بدون استرس اضافی و با رعایت نکات غذایی و تحرک، شاید بتوان از بروز این بیماری پیشگیری کرد. البته موارد بالا تنها بخشی از انواع علت ایجاد بیماری ام اس هستند و دانشمندان معتقدند که دلایل به مراتب بیشتری در بروز این بیماری نقش دارند.

تشخیص بیماری ام اس

زمانی که به ماهیت بیماری ام اس چیست پی می بریم و علت های ایجاد کننده آن را بررسی می کنیم، در سدد درمان و پیشگیری از آن برمی آییم. زندگی ماشینی و فناوری محور امروز شاید خیلی جذاب باشد اما به شدت استرس های ما را افزایش داده و درصد ابتلا به MS را هم بیشتر کرده است. بیماری ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس را می توان توسط علائم اولیه آن تشخیص داد که عبارت ‌اند از:

تاری دید و دوبینی
سرگیجه
عدم تعادل
اختلال در راه رفتن
اسپاسم عضلانی یا دردهای شدید و بی‌دلیل عضله
بی حسی و خواب‌ رفتگی
ضعف عضلات
احساس خستگی
تشنج
سردرد
ریزش مو و خارش
اختلالات کارکرد جنسی
اختلالات دستگاه گوارش
اختلالات احساسی و شناختی
اختلالات حافظه
افسردگی
اختلالات تنفسی
اختلال در صحبت کردن یا تکلم

اگر هر کدام از این علایم ۲۴ ساعت یا بیشتر ادامه پیدا کرد، باید به پزشک متخصص مراجعه کرد و با توجه به تشخیص پزشک می ‌توان به درمان این بیماری پرداخت. روش طلایی برای تشخیص بیماری ام اس و شروع فرایند درمان، ام ار ای (MRI) می باشد.

ام ار ای در تشخیص ام اس - اصلینو

گاهی اوقات ممکن است تشخیص قطعی بیماری ام اس ماه‌ها طول بکشد که در این صورت باید با شکیبایی به انجام آزمایشات و دستورات پزشکی عمل کرد. در تشخیص بیماری ام اس و درمان آن باید به پزشک اعتماد کرد و روند مستمر درمان را پیگیری کرد.

چه مراکزی در حال تحقیق گسترده روی ام اس هستند؟

مراکز تحقیقاتی ام اس - اصلینو

همانگونه که اشاره کردیم ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس یکی از بیماری های در راس توجه در دهه اخیر بوده است. دانشمندان به طور مستمر در حال بررسی روش های مختلف هستند تا در مرحله اول بتوانند به این سوال جواب بدهند که ام اس چیست؟ بعد از این که جواب کاملی برای این سوال یافتند می توانند به دنبال جواب سوال انواع علت ایجاد ام اس کدامند بپردازند و پس از آن می توانند با دانش کافی به سراغ یافتن درمان قطعی برای بیماری ام است بروند. آماری که در سال 2021 منتشر شده است نشان می دهد که تقریبا تمام کشورها در سراسر جهان در حال تحقیق گسترده روی بیماری ام است هستند و مقالاتی که دائما منتشر می شود، نویدبخش نزدیک شدن ما به درمان ام اس هستند. برخی از مهم ترین مراکز که روی ام اس و درمان آن کار می کنند و تاکنون دستاوردهای قابل توجهی داشته ام عبارتند از: